Βυζαντινό και Χριστιανικό Μουσείο :: Φίλοι του Μουσείου .::. Διαλέξεις .::. 2012

2012


«Φανταστικά και απόκοσμα»

Ώρα διαλέξεων: 19:30
Βυζαντινό και Χριστιανικό Μουσείο: Βασιλίσσης Σοφίας 22, Αθήνα


Δευτέρα 23 Ιανουαρίου 2012
Όλγα Βογιατζόγλου
Αρχαιολόγος Α΄ Εφορείας Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων.
«Ο μαγικός κύκλος της Αθήνας»
Η διάλεξη πραγματεύεται τα όρια της μεσαιωνικής και νεώτερης πόλης και ρίχνει φως στα μαγικά της κέντρα. Στη διαδρομή του κύκλου, σύμφωνα με τις περιηγητικές πηγές και τις λαογραφικές καταγραφές, εντοπίζονται μαγικοί κιονίσκοι για την αποτροπή του κακού και αποκαλύπτονται τα κέντρα των Ξωτικών, των Μοιρών και των Καλοκυράδων. Ανάμεσά τους ξεχωρίζει το μεγαλύτερο κέντρο των Ξωτικών εγκαταστημένο στο έρημο τοπίο των λόφων των Νυμφών, της Πνύκας και των Μουσών και στα φυσικά και τεχνητά σπήλαια που αποτελούσαν μέχρι τα νεώτερα χρόνια τα άντρα των μαγικών πρακτικών για το κάθε καλό και κακό.
Βιογραφικό σημείωμα
Η κ. Όλγα Δακουρά-Βογιατζόγλου σπούδασε Ιστορία και Αρχαιολογία στο Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο της Αθήνας.
Από το 1998 εργάζεται στη Α΄ ΕΠΚΑ έχοντας την ευθύνη του αρχαιολογικού χώρου των λόφων Μουσών-Πνύκας-Νυμφών. Έχει συμμετάσχει σε διεθνή και πανελλήνια συνέδρια, έχει δημοσιεύσει μελέτες και άρθρα σε συλλογικούς τόμους, σε επιστημονικά περιοδικά, στον περιοδικό τύπο, σε εκπαιδευτικά φυλλάδια κλπ. και έχει δώσει διαλέξεις με θέματα σχετικά αφενός με τη βιομηχανική κληρονομιά και αφετέρου με τους Δυτικούς Λόφους της Αθήνας.
--------------------------------------------------------------------------------

Δευτέρα 20 Φεβρουαρίου 2012
Αλέκος Ε. Φλωράκης
δρ Εθνολόγος-Λαογράφος
«Όντα Φανταστικά και αποτρεπτικά στη νεοελληνική χειροτεχνία»
Τα φανταστικά όντα που απεικονίζονται στη νεοελληνική χειροτεχνία (16ος-20ός αι.) είναι παμπάλαια. Έχοντας συχνά περάσει στον ελληνικό πολιτισμικό κύκλο από πολιτισμούς της Ανατολής και διατρέχοντας την αρχαία και τη βυζαντινή τέχνη, επαναλαμβάνουν μέσα στον χρόνο τη διαλεκτική του ιερού. Στην αμφισημία τους, προσλαμβάνουν χαρακτήρα αφενός μυθολογικό, με την ανάκληση μυθικών αρχετύπων, και αφετέρου αποτρεπτικό, για την εξουδετέρωση των βλαπτικών και δαιμονικών δυνάμεων. Σήμερα, αν και διατηρούν κατά κανόνα την ίδια λειτουργικότητα, σε ορισμένες περιπτώσεις έχουν αποβάλει τον συμβολισμό τους και εμφανίζονται ως απλά διακοσμητικά θέματα.

Απεικονίσεις φανταστικών πλασμάτων συναντούμε σε διάφορους χειροτεχνικούς κλάδους που παρουσιάζουν εικονιστικό διάκοσμο, όπως στην κοσμική ζωγραφική (αν και πολύ σπανιότερα από την αγιογραφία, στην οποία όμως δεν θα αναφερθούμε εδώ), στη λιθογλυπτική και την ξυλογλυπτική, στα βοτσαλωτά δάπεδα, στην κεραμική, την αργυροχοΐα, την κεντητική κ.ά.
Ειδικότερα, μεταξύ των φανταστικών όντων που συναντούμε —και εξετάζουμε εδώ— είναι:
• ο δράκοντας, ως θηρίο αλλά και ως προσωποποίηση του διαβόλου, συχνά σε συνδυασμό με αγαθοποιά πρόσωπα ή σύμβολα (Αϊ-Γιώργη, σταυρό), από τα οποία κατατροπώνεται,
• το φίδι, με τον αποτρεπτικό χαρακτήρα του αλλά και ως «οικουρός όφις»,
• ο αποτρόπαιος οφθαλμός και η ανθρώπινη κεφαλή, επίσης ως αποτρόπαιη αλλά και ως «καλό στοιχειό της οικοδομής» και ως «στοιχειό της πηγής»,
• η κεφαλή της Μέδουσας,
• εραλδικά θηρία και υβριδικά όντα, όπως κεφαλές με χαρακτηριστικά ζωόμορφα, το φτερωτό λιοντάρι, ο γρύπας (σώμα λιονταριού και κεφάλι αετού), το «λιόκουρνο» (κερασφόρο φίδι) κ.ά.
• θηρία και ζώα ή πτηνά, που, αν και φυσιολογικά κατά τη μορφή, λειτουργούν στο πλαίσιο μυθικών δοξασιών, προσλαμβάνοντας έτσι φανταστικό χαρακτήρα (φύλακες του δέντρου της ζωής και του αθάνατου νερού, πουλιά του κοσμικού δέντρου),
• η γοργόνα (γυναίκα με μονή ή διπλή ουρά ψαριού), που, ξεκινώντας από αρχαίες μυθικές μορφές, συνδέθηκε με την παράδοση για την αδελφή του Μεγαλέξαντρου,
• ο δικέφαλος αετός, σύμβολο πολυσήμαντο με χαρακτήρα αποτρεπτικό, ηγεμονικό, εθνικό και θρησκευτικό,
• ο ήλιος (ως ανθρώπινη ακτινοβόλα κεφαλή, τροχός και ρόδακας) και η σελήνη, όντα έμψυχα κατά τις νεοελληνικές παραδόσεις. Στα παραπάνω μπορούμε να προσθέσουμε ξυλόγλυπτη λαϊκή παράσταση του 1985, με θηρία και άλλες μορφές που παραπέμπουν στην Αποκάλυψη του Ιωάννη.

Βιογραφικό σημείωμα
Δρ Εθνολόγος-Λαογράφος, ποιητής. Σπούδασε στην Αθήνα Πολιτικές Επιστήμες και στο Παρίσι Εθνολογία και Κοινωνική Ανθρωπολογία, με υποτροφία του Ιδρύματος Ωνάση. DEA της École des Hautes Études en Sciences Sociales (Aνθρωπολογία της Θρησκείας), διδάκτωρ του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου (Προβιομηχανική Τεχνολογία).

Δημοσίευσε πολλές μονογραφίες και μελέτες σε επιστημονικά περιοδικά, καθώς και λογοτεχνικά βιβλία. Έκανε ανακοινώσεις σε συνέδρια, συμμετείχε στη διοργάνωση εκθέσεων και συνεργάστηκε με γνωστούς σκηνοθέτες για την πραγματοποίηση ερευνητικών ταινιών για την EPT και άλλους φορείς.

Δίδαξε «Λαϊκή Τέχνη και Αρχιτεκτονική» στη Σχολή Ξεναγών EOT και στα Π.E.K. (Περιφερειακά Επιμορφωτικά Κέντρα) του Υπουργείου Παιδείας. Διετέλεσε συνεργάτης μουσείων, ερευνητικών και πολιτιστικών ιδρυμάτων, πρώτος διευθυντής του Ιδρύματος Τηνιακού Πολιτισμού και επιστημονικός υπεύθυνος του Μουσείου Mαρμαροτεχνίας του Πολιτιστικού Ιδρύματος Ομίλου Πειραιώς.

Είναι μέλος του Διοικητικού Συμβουλίου της Ελληνικής Λαογραφικής Εταιρείας και της Εταιρείας Κυκλαδικών Μελετών και μέλος της Ελληνικής Εταιρείας Εθνολογίας, της Ελληνικής Ονοματολογικής Εταιρείας και της Εθνικής Εταιρείας των Ελλήνων Λογοτεχνών.

 Έχει τιμηθεί με Βραβεία της Ακαδημίας Αθηνών, της Ελληνικής Εταιρείας Χριστιανικών Γραμμάτων και της Eν Aθήναις Γλωσσικής Εταιρείας και με άλλες διακρίσεις.
----------------------------------------------------------------------------------

Δευτέρα 19 Μαρτίου 2012
Τερψιχόρη Πατρίτσια Σκώττη και Έφη Μεραμβελιωτάκη
Αρχαιολόγοι του Βυζαντινού και Χριστιανικού Μουσείου
«Φανταστικά και Απόκοσμα στη Βυζαντινή και Μεταβυζαντινή Τέχνη»
Με αφορμή το θέμα του φετινού Ημερολογίου του Βυζαντινού και Χριστιανικού Μουσείου με θέμα «Φανταστικά και απόκοσμα» η διάλεξη πραγματεύεται την απεικόνιση των μυθολογικών όντων και των δαιμονικών πλασμάτων στη βυζαντινή και μεταβυζαντινή τέχνη από τον 3ο έως και τον 19 αι. μ.Χ.

Καταρχήν παρουσιάζονται τα εικονογραφικά θέματα που προέρχονται από την κλασική μυθολογία, όπως οι γρύπες, οι Σφίγγες, η Μέδουσα και οι Κένταυροι. Τα θέματα αυτά ήταν οικεία στους καλλιτέχνες των πρώιμων βυζαντινών χρόνων και εξακολούθησαν να απεικονίζονται σε όλες τις φάσεις της βυζαντινής τέχνης, καθώς, παρά την αρνητική στάση της χριστιανικής πίστης απέναντι στις παλαιότερες θρησκείες, οι αρχαίες δοξασίες για την απειλή του κακού και οι παραδοσιακοί τρόποι για την απομάκρυνσή του δεν στάθηκε δυνατόν να ξεριζωθούν ποτέ από τη λαϊκή συνείδηση.

Στη συνέχεια γίνεται λόγος για την επίδραση της δυτικής τέχνης στην απεικόνιση φανταστικών και απόκοσμων πλασμάτων στη μεταβυζαντινή εποχή και επιδιώκεται να φωτιστούν ορισμένες πλευρές αυτής της επίδρασης, που αφορούν αφ’ ενός στο ζωγραφικό ύφος των παραστάσεων, αφ’ ετέρου στη θεματολογία. Ιδιαίτερη αναφορά γίνεται, τέλος, στις μεταβυζαντινές απεικονίσεις του αγίου Χριστοφόρου ως Κυνοκέφαλου, που ανέκαθεν προκαλούσαν το ενδιαφέρον των επισκεπτών του Μουσείου μας.

Βιογραφικά σημειώματα

Τερψιχόρη-Πατρικία Σκώττη
Πτυχιούχος του Τμήματος Ιστορίας-Αρχαιολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών, στην κατεύθυνση Αρχαιολογίας και Ιστορίας της Τέχνης. Με υποτροφία του Ιδρύματος Κρατικών Υποτροφιών ολοκλήρωσε μεταπτυχιακές σπουδές στο ίδιο τμήμα, από το οποίο έλαβε και τον τίτλο του Διδάκτορος ―με θέμα διδακτορικής διατριβής σχετικό με τη βυζαντινή εικονογραφία. Από το 1994 υπηρετεί ως αρχαιολόγος στο Υπουργείο Πολιτισμού και από το 1995 στο Βυζαντινό Μουσείο. Έχει διατελέσει για πολλά χρόνια επιμελήτρια της Συλλογής Αντιγράφων του Μουσείου, ενώ σήμερα είναι υπεύθυνη για τη Συλλογή Τριπτύχων. Έχει συμμετάσχει στη διοργάνωση πολλών περιοδικών εκθέσεων αλλά και στην προετοιμασία της νέας μόνιμης έκθεσης του ΒΧΜ.  Έχει συμμετοχές σε συνέδρια και δημοσιεύσεις σε διεθνή επιστημονικά περιοδικά —με θέματα σχετικά με τη βυζαντινή εικονογραφία, καθώς και με την αντιγραφή βυζαντινών και μεταβυζαντινών έργων από σημαντικούς Νεοέλληνες ζωγράφους  

Έφη Μεραμβελιωτάκη
Πτυχιούχος Ιστορίας-Αρχαιολογίας Πανεπιστημίου Αθηνών, στην κατεύθυνση Αρχαιολογίας και Ιστορίας της Τέχνης. Το διάστημα αυτό ολοκληρώνει μεταπτυχιακές σπουδές στην Αρχαιολογία και Ιστορία Τέχνης της Νοτιοανατολικής Ασίας και Άπω Ανατολής στο Πανεπιστήμιο Ανατολικών Σπουδών “L’Orientale” στη Νάπολη Ιταλίας. Από το 1996 υπηρετεί στο Βυζαντινό Μουσείο. Έχει διατελέσει για πολλά χρόνια επιμελήτρια της Συλλογής Παλαιοχριστιανικής Μικροτεχνίας ενώ σήμερα είναι υπεύθυνη για τη Συλλογή του Ιδρύματος Ι. & Δ. Πασσά που έχει παραχωρηθεί στο ΒΧΜ ως χρησιδάνειο.  Έχει συμμετάσχει στη διοργάνωση πολλών περιοδικών εκθέσεων καθώς και στην προετοιμασία της νέας μόνιμης έκθεσης του ΒΧΜ.

---------------------------------------------------------------------------------------------
Δευτέρα 14 Μαΐου 2012
Δημήτριος Τριανταφυλλόπουλος
τ. Καθηγητής Βυζαντινής Αρχαιολογίας Πανεπιστημίου Κύπρου
«Άγγελοι και δαίμονες. Φαντασία και πραγματικότητα»

Αγγελολογία και δαιμονολογία βασανίζουν σε κάθε εποχή τους ανθρώπους —όχι λιγότερο τη δική μας, αρκεί κανείς να κοιτάξει κριτικά τα κόμικς, την τηλεόραση, την ευπώλητη λογοτεχνία, τα γραφήματα που καταπλημμυρίζουν κάθε ελεύθερη επιφάνεια. Ο άνθρωπος, σαστισμένος από αυτό τον καταιγισμό εξωγήινων όντων, διερωτάται: Πρόκειται για πλάσματα της αχαλίνωτης φαντασίας ή για μια πραγματικότητα πέραν αυτής που ζούμε; Απαντήσεις υπάρχουν τόσες, όσες και οι οπτικές γωνίες των ερωτώντων. Στη δική μας περίπτωση, στο πλαίσιο δηλαδή που ορίζει η ύπαρξη του Βυζαντινού Μουσείου και του Συλλόγου των Φίλων του, το θέμα θα με απασχολήσει ως απάντηση σε μερικά βασικά ερωτήματα, όπως:

  • Η πίστη της Ορθόδοξης Εκκλησίας,
  • Το θρησκειολογικό υπόβαθρο,
  • Διαχωρισμός τάξεων των υπερφυσικών όντων,
  • Πορεία εξέλιξής των στο Βυζάντιο και το Μεταβυζάντιο,
  • Σημασία τους στο εικονογραφικό πρόγραμμα των ναών,
  • Η έννοιά τους στην τρέχουσα πραγματικότητα.

Όπως έχει παρατηρηθεί, η Κόλαση του Δάντη είναι απείρως δημοφιλέστερη του Καθαρτηρίου και του Παραδείσου του και η σημερινή νουάρ ή επιστημονικής φαντασίας λογοτεχνία, συνηθέστατα υπό το μανιχαϊστικό πρίσμα αέναης πάλης Καλού και Κακού, ελκύουν πολύ περισσότερο από τον βίο ενός Αγίου. Επειδή ωστόσο οι επιστημονικές και πνευματικές αναζητήσεις αφορούν στο Βυζάντιο και την Ορθόδοξη Εκκλησία, χώρους απλέτου φωτός —κτιστού, ακτίστου και υπερβατικού—, και επειδή αρκετά ακουστήκαν για την «μαύρη» πλευρά του θέματος, θα επιλέξω την φωτεινή πλευρά, εκείνη των αγαθοποιών Αγγέλων.

ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ
Ο Δημήτριος Δ. Τριανταφυλλόπουλος γεννήθηκε το 1941 στη Χαλκίδα, όπου και τελείωσε τα εγκύκλια μαθήματα, γιος φιλολόγου και αδερφός του μελετητή και εκδότη του Παπαδιαμάντη. Στο Πανεπιστήμιο Αθηνών χρωστάει τα πτυχία Φιλολογίας και Ιστορίας-Αρχαιολογίας, και μετά τη θητεία του στο Πολεμικό Ναυτικό τον εκεί διορισμό του ως βοηθού της έδρας Βυζαντινής Αρχαιολογίας στον αείμνηστο Καθηγητή Δημήτριο Πάλλα (16/2/1967-1973).

Στη συνέχεια εξελέγη πρώτος στην Αρχαιολογική Υπηρεσία, υπηρέτησε επί 20 έτη ως Επιμελητής και Έφορος Αρχαιοτήτων στην Εφορεία Βυζαντινών Αρχαιοτήτων στα Ιωάννινα με ευθύνη για όλη τη Βορειοδυτική Ελλάδα, Κέρκυρα και Λευκάδα, κατόπιν στην Εφορεία Κυκλάδων και τέλος στη Διεύθυνση Αρχείου Μνημείων της Κεντρικής Υπηρεσίας. Μετεκπαιδεύτηκε επί τετραετία στη Βιέννη — με υποτροφία του Ιδρύματος Herder κατόπιν προτάσεως του αείμνηστου Καθηγητή και Ακαδημαϊκού Αναστασίου Ορλάνδου— και στο Μόναχο στην Ιστορία Τέχνης, Βυζαντινολογία και Κλασική Αρχαιολογία και είναι διδάκτωρ του Πανεπιστημίου του Μονάχου. Από το 1993 έως το 2008 εξελέγη παμψηφεί και εδίδαξε ως αναπληρωτής και τακτικός καθηγητής τη Βυζαντινή και Μεταβυζαντινή Αρχαιολογία και Τέχνη στο νεοϊδρυθέν Πανεπιστήμιο Κύπρου, εξελέγη δε Κοσμήτορας της Φιλοσοφικής Σχολής (2002), παραιτηθείς σύντομα λόγω διαφωνίας του για την καταπάτηση της ακαδημαϊκής δεοντολογίας. Είναι μέλος πολλών ελληνικών, κυπριακών και ξένων επιστημονικών εταιρειών και έχει λάβει μέρος με ανακοινώσεις σε πολλά διεθνή και τοπικά συνέδρια.

Η εργογραφία του, που αριθμεί 7 βιβλία και κοντά στις 200 μελέτες σε ελληνικά, κυπριακά και ξένα περιοδικά, λεξικά πρακτικά συνεδρίων και χαριστήριους τόμους, περιστρέφεται, πέρα από άλλους τομείς, στην Εύβοια και την ιδιαίτερη πατρίδα του Χαλκίδα, την Ήπειρο, Αιτωλοακαρνανία, Ιόνια Νησιά (η μεταβυζαντινή τους τέχνη και η συνάντηση ή και σύγκρουση με τη δυτική τέχνη αποτέλεσε αντικείμενο της διατριβής του), τέλος την Κύπρο. Επίσης κατέγινε κατεξοχήν με θέματα εικονογραφίας, αλλά και με βιβλιογραφικές συναγωγές. Απασχολήθηκε επίσης με τον Θεοτοκόπουλο, την Επτανησιακή Σχολή του Παναγιώτη Δοξαρά, τους Νεοέλληνες Ναζαρηνούς της Σχολής του Μονάχου, τον Παπαδιαμάντη, τον Κόντογλου, τον Τσαρούχη, τον Πεντζίκη, τη σύγχρονη τέχνη της Ορθόδοξης Εκκλησίας, τον δάσκαλό του Δημήτριο Πάλλα, τον συμπατριώτη του και ομότεχνο, πολύκλαυστο φίλο Δημήτριο Κωνστάντιο, πρόσφατα με τον Χαλκιδαίο Σκαλκώτα και τον Ευβοέα Τάσο Ζάππα, κ.ά. Μετά τη συνταξιοδότησή του ασχολείται, εκτός άλλων, με το Corpus των τοιχογραφημένων βυζαντινών ναών της Εύβοιας και την ιστορία της μεταβυζαντινής τέχνης της Κύπρου.

-----------------------------------------------------------------------------------
Δευτέρα 28 Μαΐου 2012
Έλενα Παπασταύρου
δρ Ιστορίας της Τέχνης του Πανεπιστημίου της Σορβόνης
Προϊσταμένη του Τμήματος Αρχαιολογικής Συλλογής Μικροτεχνίας, Νομισμάτων, Υφασμάτων και Πινάκων του ΒΧΜ
«Η απεικόνιση του φανταστικού και τρομακτικού και η έννοια του καλού στη Βυζαντινή Τέχνη»

Στη διάλεξη θίγονται ερωτήματα που αφορούν στην αντίληψη που είχαν οι Βυζαντινοί σχετικά με το κάλλος και με τους κανόνες της βυζαντινής αισθητικής, ιδιαίτερα στη ζωγραφική. Εν τέλει, πόσο και πώς αναπαρίσταται το φανταστικό, το δαιμονιώδες, το τρομακτικό στη βυζαντινή τέχνη;

Η προσέγγιση των προαναφερθέντων ζητημάτων γίνεται κατ’ αρχάς, μέσω μιας επισκόπησης σχετικά με τη γένεση της βυζαντινής τέχνης και του πολιτισμικού υποβάθρου στο οποίο  αναπτύσσεται. Κατόπιν αναλύεται το περιεχόμενό της και εξετάζονται οι απόψεις των Ελλήνων θεολόγων σχετικά με την τέχνη, με την έννοια του ωραίου και με τη σχέση του με τα ιερά πρόσωπα. Επιπλέον, εξετάζονται οι τρόποι με τους οποίους οι ζωγράφοι κατορθώνουν να αποδώσουν τα πρόσωπα και τον χώρο που τα περιβάλλει ιεροπρεπώς και ιεροτύπως. Εν τέλει,
γίνεται αναφορά στη διαφορά νοοτροπίας που διέπει Βυζαντινούς και Δυτικούς, και στο πώς η διαφορά αυτή μεταφράζεται στην τέχνη. Ενώ, δηλαδή, οι Έλληνες εμμένουν στην έννοια της σωτηρίας και την ένωση του ανθρώπου με τον Θεό απεικονίζοντας τη φωτεινή πλευρά του «θεωμένου» ανθρώπου, οι Λατίνοι απασχολούνται σε μεγάλο βαθμό με την τιμωρία του αμαρτωλού και τον συσχετισμό του με φανταστικά και δαιμονιώδη όντα του σκότους.

ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ
Η Έλενα Παπασταύρου είναι απόφοιτος του Τμήματος Ιστορίας και Αρχαιολογίας της  Φιλοσοφικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών και διδάκτωρ Αρχαιολογίας και Ιστορίας Τέχνης του Πανεπιστημίου της Σορβόννης. Έχει συμμετάσχει σε ελληνικά και διεθνή Συνέδρια Βυζαντινής Αρχαιολογίας και Ιστορίας της Μεσαιωνικής Τέχνης. Άρθρα της αφορώντα στη Βυζαντινή, Μεταβυζαντινή και Δυτική τέχνη, με έμφαση στη ζωγραφική της Βενετίας 13ου-15ου αι. είναι δημοσιευμένα σε επιστημονικά περιοδικά όπως τα Cahiers Archéologiques, Cahiers Balkaniques, Byzantion, Byzantinische Zeitschrift, Δελτίον της Χριστιανικής Αρχαιολογικής Εταιρείας, Θησαυρίσματα, Zograf κ.ά.

Το 2007 κυκλοφόρησε βιβλίο της με θέμα: Recherche iconographique dans l’art byzantin et occidental du XIe au XVe siècle. L’Annonciation, Βιβλιοθήκη του Ελληνικού Ινστιτούτου Βυζαντινών και Μεταβυζαντινών Σπουδών, αρ. 25, Βενετία. Ένα χρόνο αργότερα το ίδιο έργο τιμήθηκε με το «Έπαθλον Μαρίας Θεοχάρη» ως η καλύτερη μελέτη βυζαντινής και μεταβυζαντινής Αρχαιολογίας και Τέχνης για το 2007-2008.

Από το 1995, η Έ. Παπασταύρου εργάζεται στο ΒΧΜ, όπου, μεταξύ άλλων, έχει αναλάβει την επιμέλεια της Συλλογής Υφασμάτων, ενώ από τη θέση αυτή συμμετέχει ενεργά και στη διοργάνωση των εκθέσεων του Μουσείου. Εκτός των σποραδικών μελετών σχετικά με τα κοπτικά υφάσματα και τα κεντήματα Μεταβυζαντινής τέχνης, εκπονεί επιστημονικό κατάλογο με θέμα: «Κωνσταντινουπολίτικα χρυσοκεντήματα από τη Συλλογή του Βυζαντινού και Χριστιανικού Μουσείου (17ος-19ος αιώνας)».

Είναι μέλος της Χριστιανικής Αρχαιολογικής Εταιρείας (ΧΑΕ), της Επιστημονικής Επιτροπής Βυζαντινολόγων Ελλάδος και του ICOMOS.