Βυζαντινό και Χριστιανικό Μουσείο :: Περιοδικές εκθέσεις .::. Παλαιότερες εκθέσεις

ΦΩΤΙΟΥ ΚΟΝΤΟΓΛΟΥ ΚΥΔΩΝΙΕΩΣ ΦΑΝΤΑΣΙΑ ΚΑΙ ΧΕΙΡ

24 Δεκεμβρίου 2015 έως 07 Μαΐου 2016

Το 2015 το Βυζαντινό & Χριστιανικό Μουσείο τιμά τη μνήμη του Φώτη Κόντογλου, για τα 50 χρόνια από τον θάνατό του. Σε μια αναδρομική έκθεση παρουσιάζει το ζωγραφικό του έργο, κοσμικό και θρησκευτικό, αλλά και, για πρώτη φορά ταυτόχρονα, την προσωπικότητά του ως λογοτέχνη, κριτικού, ερευνητή των βυζαντινών χρωμάτων και συντηρητή.

Η αναδρομική έκθεση Κόντογλου στο Βυζαντινό Μουσείο εκκινεί  από τη σχέση που είχε ο καλλιτέχνης με το Μουσείο, ως ζωγράφος, δημιουργός αντιγράφων και συντηρητής ήδη από τη δεκαετία του ’20 και του ’30, από το γεγονός ότι αρκετά έργα του και, πλέον, και το προσωπικό του Αρχείο απόκεινται στο Μουσείο αλλά κυρίως από το γεγονός ότι ο Κόντογλου μελέτησε σε βάθος και υπηρέτησε τη βυζαντινή και μεταβυζαντινή τέχνη. Άλλωστε, το ιδιότυπο ζωγραφικό του ύφος, φέρει εμφανώς την πεποίθησή του ότι η βυζαντινή και μεταβυζαντινή τέχνη είναι σταθμοί μιας αδιάλειπτης ζωγραφικής παράδοσης του ελληνισμού. Ο Κόντογλου είναι ο καλλιτέχνης ο οποίος επεχείρησε και σε μεγάλο βαθμό επέτυχε να επιβάλλει ως ζώσα ζωγραφική γλώσσα το «νέο»-βυζαντινό ιδίωμα, ένα ζωγραφικό ύφος το οποίο στην εποχή του εθεωρείτο πεπερασμένο.

Η έκθεση είναι, κατά κανόνα, χρονολογική. Διαρθρώνεται σε πέντε μεγάλες ενότητες εκ των οποίων οι τέσσερεις καλύπτουν τα χρόνια της ζωής του (1895-1965) ενώ η πέμπτη  την πολύχρονη σχέση του με το Βυζαντινό & Χριστιανικό Μουσείο από τη δεκαετία του ’20 και εξής.
 
ΕΝOΤΗΤΕΣ ΤΗΣ EΚΘΕΣΗΣ
• 1895-1923: Ακολουθεί τον καλλιτέχνη από το Αϊβαλί, όπου γεννήθηκε, στην Ευρώπη, και πάλι στο Αϊβαλί, στη Μικρασιατική Εκστρατεία, στη Μυτιλήνη, στην Αθήνα. Η ευρωπαϊκή περιπλάνηση παρουσιάζεται εδώ με επιλεγμένα ζωγραφικά παραδείγματα, με την πρώτη του νουβέλα τον Pedro Cazas (Παρίσι, 1918), και με τεκμήρια της ζωής του στο Παρίσι.

• 1923-1930: Στην εποχή μετά τη Μικρασιατική Καταστροφή η έμφαση δίδεται στον κύκλο των διανοουμένων που τον περιέβαλλε μετά την έλευσή του στην Αθήνα, αλλά και στην εικαστική και γραπτή του παραγωγή. Οι περιηγήσεις του στον ελλαδικό χώρο, που του επέτρεψαν να εντρυφήσει στη βυζαντινή, μεταβυζαντινή και νεώτερη λαϊκή τέχνη και να εξελιχθεί εικαστικά παρουσιάζονται μέσα από σχέδια, αντίγραφα, κείμενά του σε περιοδικά και με το λογοτεχνικό του έργο Ταξίδια (1928).

• 1930-1940: Τη δεκαετία του 1930 ο καλλιτέχνης προσλαμβάνεται στο Βυζαντινό Μουσείο ως συντηρητής και δημιουργός αντιγράφων ενώ παράλληλα μετέχει σε εργασίες συντήρησης μνημείων. Αντίγραφα και αρχειακό υλικό φωτίζουν τη δραστηριότητά του.  Παράλληλα, μέσα από δυο, άγνωστα μέχρι σήμερα, έργα του Κόντογλου και του μαθητή του Νίκου Εγγονόπουλου, αντίγραφα της μορφής του αγίου Ευφρόσυνου από τοιχογραφία Μονής των Μετεώρων, που χρονολογούνται μεταξύ 1932 και 1934, καταδεικνύεται η επιρροή την οποία άσκησε ο Κόντογλου στους ζωγράφους που μαθήτευσαν κοντά του 
Στην ίδια ενότητα εκτίθενται επίσης προσχέδια, μακέτες, ζωγραφικά έργα και αρχειακό υλικό που αφορούν τα τρία μνημειακά κοσμικά έργα τα οποία εκτέλεσε ο Κόντογλου την ίδια εποχή (οικία Κόντογλου, στο Χαμάμ Πίσσα-Παπαηλιού, Δημαρχείο Αθηνών). Από τη γραπτή παραγωγή της ίδιας περιόδου εκτίθεται σειρά άρθρων σε περιοδικά καθώς και το λογοτεχνικό έργο Ἀστρολάβος (1935).

• 1940-1965: Από τα χρόνια του Πολέμου και της Κατοχής παρουσιάζονται δυο σημαντικά θρησκευτικά ζωγραφικά έργα του 1941 και μια σειρά εκδόσεων, σχεδίων και εικονογραφήσεων. Η καταξίωση του Κόντογλου ως αγιογράφου και η ενασχόλησή του με την Ορθοδοξία στα μεταπολεμικά χρόνια φωτίζεται μέσα από προσχέδια, μακέτες και αρχειακές φωτογραφίες που σχετίζονται με εκκλησιαστικές παραγγελίες οι οποίες του ανατέθηκαν σε Ελλάδα και εξωτερικό.

• Ο Φώτης Κόντογλου στο Βυζαντινό Μουσείο: Η εργασιακή του σχέση, τα έργα του, που απόκεινται στο Μουσείο, μεγάλος αριθμός τεκμηρίων από το προσωπικό του αρχείο, το οποίο δωρήθηκε στο Μουσείο το 2014 από τους εγγονούς του Παναγιώτη και Φώτη Μαρτίνο, καθώς και τα έργα του από τη συλλογή Λοβέρδου, που επίσης φυλάσσονται στο Μουσείο, παρουσιάζονται και σχολιάζονται εκτενώς

  • ΦΩΤΙΟΥ ΚΟΝΤΟΓΛΟΥ ΚΥΔΩΝΙΕΩΣ ΦΑΝΤΑΣΙΑ ΚΑΙ ΧΕΙΡ