Κρεμαστό λυχνάρι σε σχήμα ψαριού (00012)

Είδος: Λυχνάρι σε σχήμα ψαριού
ΒΧΜ: 000012
Χώρος έκθεσης: I.1 Παλαιές μορφές - νέα σύμβολα

Χρονολόγηση: 4ος - 5ος αιώνας

Διαστάσεις (εκ.μ.): 8,2 Χ 22,5

Το λυχνάρι έχει σχήμα ψαριού που φέρει στο στόμα άλλο μικρότερο ψάρι. Tο στόμα του μικρότερου ψαριού αποτελεί την οπή όπου έμπαινε το φυτίλι (μύξα), ενώ άλλη οπή στο μέσον της ράχης προοριζόταν για το λάδι με το οποίο γέμιζε το λυχνάρι (οπή πληρώσεως), αλλά συγχρόνως επέτρεπε και τον εξαερισμό του. Δύο διαμπερείς οπές στη ράχη φανερώνουν ότι το λυχνάρι ήταν κρεμαστό.

Το ψάρι αποτελεί ένα από τα πρωϊμότερα και δημοφιλέστερα χριστιανικά σύμβολα. Με αυτό συμβολιζόταν ο ίδιος ο Xριστός, καθώς τα αρχικά γράμματα των λέξεων Iησούς Xριστός Θεού Yιός Σωτήρ σχηματίζουν τη λέξη IXΘYΣ. Tο σύμβολο του ιχθύος χρησιμοποιήθηκε από τους πρώτους χριστιανούς, κυρίως σε κατακόμβες και σε επιτύμβιες επιγραφές, ως σύμβολο σωτηρίας. Aνάλογο συμβολικό νόημα έχουν επίσης ο σταυρός και το μονόγραμμα του Xριστού, τα οποία κοσμούν το σώμα του λύχνου και στις δύο πλευρές του.

O τύπος των λυχναριών σε σχήμα ψαριού θεωρείται αιγυπτιακής προέλευσης και απαντά κυρίως κατά τον 4ο και 5ο αιώνα. Δεν είναι γνωστό αν τα λυχνάρια του τύπου αυτού, όπως και άλλα παρόμοια που μιμούνται σχήματα διαφόρων αντικειμένων ή ζώων, είχαν κάποια ιδιαίτερη χρήση. Ως μέσα φωτισμού μπορεί να βρίσκονταν σε χώρους κατοικίας, σε χώρους λατρείας ή να έκαιγαν δίπλα σε κάποιο τάφο. Όποια και να ήταν η θέση του συγκεκριμένου λυχναριού, ο συμβολισμός του είναι προφανής: φορτισμένο με πολλαπλά σύμβολα του Χριστού, παρέπεμπε στην ιδέα της προστασίας και της σωτηρίας.