Βυζαντινό και Χριστιανικό Μουσείο :: Περιοδικές εκθέσεις
ΤΡΟΥΛΟΙ ΣΤΟ ΒΑΘΟΣ ΤΟΥ ΟΡΙΖΟΝΤΑ. Ορθόδοξοι ναοί & παρεκκλήσια της Εσθονίας
19 Μαΐου 2018 έως 17 Ιουνίου 2018
Η Εσθονία υπήρξε ανέκαθεν μεθόριος στο θρησκευτικό τοπίο της Ευρώπης. Στα ανατολικά της χώρας εκτείνεται ο ορθόδοξος κόσμος, ενώ στα δυτικά ασκούσε πάντοτε τον έλεγχο η Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία. Η Ορθοδοξία δεν υπήρξε ποτέ κυρίαρχο θρήσκευμα στην περιοχή. Διαδραμάτισε, ωστόσο, σημαντικό ρόλο κατά καιρούς, ιδίως για τους Ρώσους κατοίκους της χώρας,αλλά και για τους Εσθονούς, ιδίως των ανατολικών περιοχών.
Η Ορθοδοξία έφθασε στην Εσθονία τον 11ο αι. Ορθόδοξες εκκλησίες απαντούν στο Tartu και στο Tallinn τον 14ο αι., ενώ ορθόδοξα λατρευτικά κτίρια βρίσκονται κατά μήκος των ρωσικών συνόρων και των περιοχών Viru από τον 16ο αι. Ιδιαίτερα στον νομό Ida-Viru ο ρωσικός πληθυσμός έχει μακρά ιστορία και η Ορθόδοξη Εκκλησία εγκαταστάθηκε εκεί από νωρίς. Ο ποταμός Narva λειτούργησε μέχρι τον 16ο αι. ως το φυσικό σύνορο μεταξύ του Ορθοδόξου και του Ρωμαιοκαθολικού κόσμου, μολονότι ορθόδοξοι Ρώσοι αλλά και προσηλυτισμένοι στην Ορθοδοξία Votes (φινλανδική εθνική μειονότητα) κατοικούσαν και στη δυτική πλευρά του ποταμού.
Η Ορθοδοξία επισημοποιήθηκε στην Εσθονία τον 19ο αι. με αυτοκρατορικό διάταγμα. Βρήκε εύφορο έδαφος ιδίως στα νησιά της χώρας, αλλά ορθόδοξοι ναοί με χαρακτηριστικούς κρομμυόσχημους τρούλους ιδρύθηκαν σε όλη την επικράτεια. Η ορθόδοξη αρχιτεκτονική κληρονομιά απαντά σήμερα τόσο στις αστικές περιοχές όσο και στην ύπαιθρο και κάποια από τα δείγματά της είναι εξέχουσας σημασίας. Δυστυχώς δεν υπάρχει πάντοτε η αντίστοιχη ενορία που θα μεριμνούσε για τη διατήρηση του κάθε ναού, με αποτέλεσμα πολλές από τις εκκλησίες αυτές να διατηρούνται σήμερα σε ερειπιώδη κατάσταση. Παρόλα αυτά, τα ίδια τα ερείπια προσφέρουν από μόνα τους μια ιερή εμπειρία.
Η έκθεση παρουσιάζει την ιστορία της Ορθοδοξίας στην Εσθονία μέσα από την ιστορία της εκκλησιαστικής ορθοδόξου αρχιτεκτονικής. Οι ορθόδοξες εκκλησίες με τους χαρακτηριστικούς τρούλους τους απαντούν διάσπαρτες στον ορίζοντα της Εσθονίας και ιδιαίτερα ανατολικά, όπου το Ορθόδοξο δόγμα κυριαρχούσε. Στις περιοχές αυτές, οι ναοί εντάσσονται αρμονικά στον χώρο και διατηρούνται σε καλύτερη κατάσταση, ενώ αλλού έχουν αφεθεί στη φθορά του χρόνου. Κάποιοι ενθουσιώδεις με την ιστορία της αρχιτεκτονικής μεριμνούν για τους ορθόδοξους ναούς και τα παρεκκλήσια της χώρας οι ναοί ανακαινίζονται, αποκτούν λαμπερά χρώματα και επιχρυσωμένα εικονοστάσια. Έτσι, η Ορθοδοξία έχει σημαντική παρουσία στην παραδοσιακά λουθηρανική Εσθονία.
ΓΕΝΙΚΟΣ ΣΥΝΤΟΝΙΣΜΟΣ
δρ Αικατερίνη Π. Δελλαπόρτα
Διευθύντρια Βυζαντινού και Χριστιανικού Μουσείου
Κείμενα
Jaanus Plaat, Leele Välja
Φωτογραφίες
Arne Maasik
Σχεδιασμός
Marge Pervik-Kaal
Γενική εποπτεία - Μετάφραση
δρ Αντώνης Μπεκιάρης
Μουσειογραφικός Σχεδιασμός
Σπύρος Νάσαινας
Γραφιστικός σχεδιασμός
Γιάννης Σταυρινός
Η έκθεση πραγματοποιείται με την υποστήριξη του Μουσείου Εσθονικής Αρχιτεκτονικής, του Ταμείου Πολιτιστικής Εσθονικής Παρακαταθήκης, της Εσθονικής Ακαδημίας Τεχνών, του Υπουργείου Εξωτερικών της Εσθονίας της Πρεσβείας της Εσθονίας στην Αθήνα και του Βυζαντινού και Χριστιανικού Μουσείου
